شاخص گلیسمی چیست و چه اثری بر قندخون و کنترل وزن دارد؟

دکتر بهاره نیکویه، دکتری علوم تغذیه و رژیم درمانی

شاخص گلیسمی (GI) یک سیستم عددی است که اندازه گیری می کند که یک ماده غذایی حاوی کربوهیدرات چقدر سریع و چقدر سطح گلوکز خون را پس از مصرف افزایش می دهد. غذاها بر اساس تأثیر آنها بر سطح قند خون در مقیاسی از 0 تا 100 رتبه بندی می شوند:

 

شاخص گلیسمی چیست و چه اثری بر قندخون و کنترل وزن دارد؟

غذاهای با GI بالا (70 و بالاتر): این غذاها باعث افزایش سریع و قابل توجه سطح گلوکز خون می شوند. به عنوان مثال می توان به نان سفید، نوشیدنی های شیرین و برخی از غلات صبحانه اشاره کرد.

غذاهای GI متوسط ​​(56-69): این غذاها باعث افزایش متوسط ​​در سطح گلوکز خون می شوند. به عنوان مثال می توان به محصولات گندم کامل، سیب زمینی شیرین و برخی میوه ها مانند موز اشاره کرد.

غذاهای با GI پایین (55 و کمتر): این غذاها باعث افزایش آهسته و تدریجی سطح گلوکز خون می شوند. به عنوان مثال می توان به بیشتر سبزیجات، حبوبات و غلات کامل مانند جو و جو دوسر اشاره کرد.

نکات کلیدی در مورد شاخص گلیسمی:

تاثیر بر قند خون: غذاهای با GI بالا به سرعت هضم و جذب می شوند که منجر به افزایش سریع قند خون می شود، در حالی که غذاهای با GI پایین کندتر هضم می شوند و در نتیجه سطح قند خون به تدریج افزایش می یابد.

عوامل مؤثر بر GI: عوامل متعددی بر GI یک غذا تأثیر می‌گذارند، از جمله نوع کربوهیدرات، شکل فیزیکی غذا، محتوای فیبر، رسیده بودن (برای میوه‌ها)، روش فرآوری و روش تهیه. به عنوان مثال، غلات کامل معمولاً دارای GI کمتری نسبت به غلات تصفیه شده هستند و غذاهای پخته شده یا فرآوری شده معمولاً دارای GI بالاتری نسبت به غذاهای خام یا کمتر فرآوری شده هستند.

پیامدهای سلامتی: رژیم های غذایی با GI پایین اغلب برای مدیریت سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت توصیه می شود. آنها همچنین ممکن است به مدیریت وزن و کاهش خطر بیماری قلبی کمک کنند. غذاهای با GI بالا می توانند منجر به افزایش انسولین شوند که ممکن است به افزایش اشتها و افزایش وزن در طول زمان کمک کند.

محدودیت ها: GI مقدار کربوهیدرات را در یک وعده غذایی معمولی در نظر نمی گیرد. برای درک جامع تر از تأثیر یک غذا بر قند خون، از مفهوم بار گلیسمی (GL) استفاده می شود. GL هر دو GI و محتوای کربوهیدرات را در یک اندازه وعده معمولی در نظر می گیرد.

استفاده عملی:

در عمل، انتخاب غذاهای با GI پایین تا متوسط ​​می تواند به حفظ سطح گلوکز خون ثابت و تامین انرژی پایدارتر کمک کند. برای افرادی که به دنبال کنترل سطح قند خون خود هستند، مانند افراد مبتلا به دیابت، و همچنین برای کسانی که به دنبال یک رژیم غذایی متعادل هستند که از افزایش سریع و کاهش انرژی جلوگیری می کند، مفید است.

لیست شاخص گلیسمی برای غذاهای رایج

شاخص گلیسمی پایین (55 یا کمتر)

 
  

میوه ها

 

سیب (120 گرم)

40

آب سیب (250 گرم)

39

زردآلو خشک (60 گرم)

32

موز (120 گرم)

47

گریپ فروت (120 گرم)

25

انگور (120 گرم)

43

انبه (120 گرم)

51

پرتقال خام (120 گرم)

48

هلو، کنسرو شده در شربت سبک (120 گرم)

52

آناناس (120 گرم)

51

آلو (120 گرم)

53

توت فرنگی (120 گرم)

40

  

سبزیجات

 

آب هویج (250 گرم)

43

هویج خام (80 گرم)

35

ذرت شیرین (80 گرم)

55

لوبیا سبز منجمد (150 گرم)

32

سیب زمینی، سفید، آب پز (150 گرم)

54

سوپ گوجه فرنگی (250 گرم)

38

  

غلات، نان و غلات

 

جو (150 گرم)

22

برنج (150 گرم)

52

غلات سبوس دار (30 گرم)

43

برنج قهوه ای بخارپز (50 گرم)

50

بلغور گندم کامل پخته (150 گرم)

46

نخود (150 گرم)

36

نودل فوری (180 گرم)

52

بلغور جو دوسر فوری (25 گرم)

50

نان غلات مخلوط (30 گرم)

52

نان سبوس جو دوسر (30 گرم)

44

نان چاودار (30 گرم)

41

نان آرد چاودار، 50% آرد چاودار، 50% آرد گندم (30 گرم)

50

برنج سفید آب پز (150 گرم)

47

  

لبنیات و جایگزین های لبنی

 

شیر بدون چربی (250 گرم)

32

شیر سویا (250 گرم)

43

  

آجیل و حبوبات

 

لوبیا سیاه (150 گرم)

30

بادام هندی (50 گرم)

25

لوبیا (150 گرم)

29

لوبیا کنسرو شده (150 گرم)

52

عدس کنسرو شده (150 گرم)

42

نخود فرنگی خرد شده زرد، آب پز (150 گرم)

25

  

اسنک و شیرینی

 

چیپس ذرت (50 گرم)

42

هوموس (30 گرم)

6

کوکی های جو دوسر (25 گرم)

54

شاخص گلیسمی متوسط ​​(بین 56 و 69)

 

میوه ها

 

زردآلو، کنسرو شده با شربت سبک (120 گرم)

64

طالبی (120 گرم)

65

گیلاس

63

انجیر خشک

61

خرما (60 گرم)

62

کیوی (120 گرم)

58

هلو تازه (120 گرم)

56

کشمش (60 گرم)

64

سبزیجات

 

چغندر

64

کدو تنبل (80 گرم)

66

سیب زمینی شیرین آب پز (150 گرم)

61

  

 غلات، نان و غلات

 

تمام سبوس (30 گرم)

60

نان شیرینی سفید (70 گرم)

69

غلات سبوس دار (30 گرم)

58

نان همبرگر (30 گرم)

61

ماکارونی و پنیر بسته بندی شده (180 گرم)

64

نان جو دو سر (30 گرم)

65

پنکیک خانگی (80 گرم)

66

نان پیتا سفید (30 گرم)

57

نان چاودار ترد (25 گرم)

63

غلات گندم خرد شده (30 گرم)

67

 
اسنک و شیرینی

 

مافین سبوس دار (57 گرم)

60

عسل خالص (25 گرم)

58

شاخص گلیسمی بالا (70 و بالاتر)

 
  

میوه ها

 

هندوانه ( 120 گرم)

80

  

سبزیجات

 

سیب زمینی له شده (150 گرم)

83

سیب زمینی در مایکروویو (150 گرم)

93

  

غلات، نان و غلات

 

نان آرد جو، آرد گندم 50 درصد، آرد جو 50 درصد (30 گرم)

74

ذرت فلکس (30 گرم)

79

باگت فرانسوی (30 گرم)

95

نان فرانسوی تخمیر شده با خمیر مایه (30 گرم)

80

نان بدون گلوتن، چند دانه (30 گرم)

79

کیک برنجی سفید (25 گرم)

82

برنج، فوری، پخته شده 6 دقیقه. (150 گرم)

87

تاپیوکا، آب پز شده با شیر (250 گرم)

81

وافل (35 گرم)

76

نان سفید (30 گرم)

70

  

اسنک و شیرینی

 

شربت ذرت تیره (30 گرم)

90

دونات، کیک (47 گرم)

76

سیب زمینی سرخ کرده (150 گرم)

75

گلوکز (10 گرم)

96

کراکر (25 گرم)

74

مالتوز (50 گرم)

105

پیتزا پنیر (100 گرم)

80

چوب شور (30 گرم)

83

ویفر وانیلی (25 گرم)

77

منبع: 

در facebook به اشتراک بگذارید
در print به اشتراک بگذارید
در whatsapp به اشتراک بگذارید
در email به اشتراک بگذارید